ایران (برخلاف تصور عموم ایرانیان) هشتمین تولیدکننده نفت در دنیاست!
در سال ۲۰۲۲، بهای نفت به اوج خود یعنی به بیش از بشکه‌ای ۱۰۰ دلار رسید که بالاترین رقم در یک دوره هشت ساله پس از یک سال آشفتگی کامل بازارهای انرژی در موج حمله روسیه به اوکراین بود.
سود شرکت‌های نفتی دو برابر شد و اقتصادهای بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت در جهان شاهد رشدی چشمگیر بود.
اما کدام کشورها مسئول بیشترین عرضه جهانی نفت هستند؟ با استفاده از داده‌های بررسی آماری انرژی جهان توسط انستیتو انرژی، بزرگ‌ترین تولیدکنندگان جهانی نفت ترسیم و رتبه‌بندی شده‌اند.
رتبه‌بندی: تولید نفت به تفکیک کشورها در سال ۲۰۲۲
آمریکا بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت از سال ۲۰۱۸ بوده و استیلای خود را در سال ۲۰۲۲ نیز با تولید نزدیک به ۱۸ میلیون بشکه در روز ادامه داد. این رقم تقریباً یک پنجم عرضه جهانی نفت است.
تقریباً سه چهارم تولید نفت متمرکز بر پنج ایالت است: تگزاس، نیو مکزیکو، داکوتای شمالی، آلاسکا و کلرادو.
سایر تولیدکنندگان مهم نفت در جهان را به شرح ذیل رتبه‌بندی شده‌اند:
پس از پیشگامی قابل توجه آمریکا در زمینه تولید نفت، عربستان سعودی (رتبه دوم) ۱۲ میلیون بشکه نفت در روز تولید می‌کند که ۱۳ درصد کل عرضه جهانی نفت را شامل می‌شود. روسیه با تولید ۱۱ میلیون بشکه نفت در سال ۲۰۲۲ در رتبه سوم قرار دارد. به اتفاق هم، این سه کشور بخش اعظم نفت جهان را تولید می‌کنند که همراه با کانادا (رتبه چهارم) و عراق (رتبه پنجم)، بیش از نیمی از عرضه کل جهانی نفت را در اختیار دارند.
در عین حال، ۱۰ تولیدکننده برتر از جمله رتبه‌های ششم تا دهم یعنی چین، امارات متحده عربی، ایران، برزیل و کویت، مسئول بیش از ۷۰ درصد تولید جهانی نفت هستند.
نکته قابل توجه آن است که هر ۱۰ تولیدکننده برتر، تولید خود را بین سال‌های ۲۰۲۲ ـ ۲۰۲۱ افزایش داده‌اند و در نتیجه، تولید جهانی شاهد رشد ۴/۲ درصدی در قیاس سال به سال بوده است.
مناطق اصلی تولید نفت در سال ۲۰۲۲
خاورمیانه یک سوم و آمریکای شمالی نیز تقریباً یک سوم دیگر تولید جهان را در دست داشته‌اند. کشورهای مستقل مشترک‌المنافع، سازمانی با عضویت کشورهای شوروی سابق نیز یک منطقه مهم دیگر تولید نفت با سهمی ۱۵ درصدی در تولید جهانی است.
البته، نکته مشهود در این داده‌ها، کاهش سهم اروپا در تولید نفت است که اکنون حدود سه درصد است. در ۲۰ سال گذشته، تولید نفت اروپا تا بیش از ۵۰ درصد به دلایل مختلف کاهش یافته از جمله سختگیرانه‌تر شدن مقررات زیست‌محیطی و تغییر به سمت گاز طبیعی.
نکته دیگر در زمینه تولید منطقه‌ای مربوط به اعضای اوپک است که حدود ۳۵ درصد تولید جهانی نفت و حدود ۷۰ درصد ذخایر نفتی جهان را در کنترل خود دارند.
به هنگام در نظر گرفتن گروه ۱۰ صادرکننده برتر نفت که با اوپک ارتباط دارند تحت عنوان OPEC+ شناخته می‌شوند، شاهد هستیم که سهم تولید نفت به بیش از نصف عرضه جهانی افزایش می‌یابد.
قانون تعادل نفتی
از زمانی که نفت به خون حیات بخش اقتصاد مدرن تبدیل شد، کشورهایی که مقادیر انبوه تولید نفت را در کنترل خود دارند، از مزایای سیاسی و اقتصادی فراوان آن نیز برخوردار شدند. کل مناطق از رفاه آن برخوردار شدند اما جنگ‌های زیادی نیز بر تصاحب کنترل این منبع مهم به راه افتادند.
در عین حال، تلاش مستمر برای دستیابی به انرژی‌های تجدیدپذیر، فشار زیادی بر صادرکنندگان بزرگ نفت به منظور متنوع ساختن اقتصاد آنها وارد کرده است. یک مثال قابل توجه عربستان سعودی است که سرمایه‌گذاری انبوهی در شرکت‌هایی هم‌چون اوبر (Uber) و وی‌ورک (WeWork) انجام داده است. البته جهان هم‌چنان نیازمند نفت است زیرا نفت یک سوم تقاضای انرژی جهان را تشکیل می‌دهد.
